Photo Credit: Igor Russak/SOPA Images/LightRocket/Getty Images
ယာနယ်နဲ့ ယာရိုဆလာဗာ တို့ နှစ်ဦးစလုံးက ငယ်ရွယ်တဲ့ မိခင်တွေပါ။ သူတို့ရဲ့ (၆) နှစ်အရွယ် သားလေးနဲ့ အတူ ဒီရုရှားနိုင်ငံကနေ ထွက်ခွာသွားရဖို့ ဆိုတာ သူတို့ အိပ်မက်ထဲမှာတောင် မျှော်လင့်မထားခဲ့ကြပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ရုရှားလွှတ်တော်အမတ်တွေက အတည်ပြုလိုက်တဲ့ လိင်တူချစ်သူတွေကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ဥပဒေသစ်က သူတို့အတွက် ရွေးချယ်စရာလမ်းက ဘာမှ သိပ်များများစားစား မကျန်တော့တာ ယာနာနဲ့ ယာရိုဆလာဗာတို့ နှစ်ယောက်စလုံးလည်း တော်တော်လေးသဘောပေါက်နေလောက်ပြီဆိုတာ သေချာလောက်ပါတယ်။
“ကျမက တခြားနိုင်ငံသားတွေလိုပဲ။ တိုင်းပြည်ကို အခွန်ပုံမှန်ဆောင်တယ်၊ အလှူအတန်းတွေကိုလည်း ပံ့ပိုးတယ်။ ဒါပေမယ့် အစိုးရက ကျမတို့ကို တိုင်းပြည်က ထွက်သွားဖို့ တွန်းအားပေးဖို့ လုပ်နေတယ်။ ရိုးရိုးသားသားပြောရရင် ကိုယ့်တိုင်:ပြည်မှာကိုယ် ဆက်နေဖို့က ကြောက်စရာတောင်ကောင်းနေပြီ” လို့ ယာရိုဆလာဗာက စီအန်အန်သတင်းဌာနကို ပြောပါတယ်။
“LGBTQ ဝါဒဖြန့်ချိရေး” လို့ ခေါ်တဲ့ ဥပဒေကြမ်းအစား ပိုပြီးတင်းကျပ်တဲ့ ဥပဒေသစ် ပြုရေးအစီအစဉ်သစ်ကို ရုရှားလွှတ်တော်က အခုနှစ် ၂၀၂၂ နိုဝင်ဘာလကုန်ပိုင်းမှာကတည်းက အပြီးသတ်အတည်ပြုပေးခဲ့ပြီးတဲ့ နောက်တော့ တနင်္လာနေ့ ဒီဇင်ဘာ ၅ရက်နေ့က သမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က ဥပဒေအဖြစ် လက်မှတ်ရေးထိုး အတည်ပြုပေးလိုက်ပါတယ်။
“သမားရိုးကျမဟုတ်တဲ့ လိင်ဆက်ဆံမှု ဒါမှမဟုတ် စွဲလမ်းနှစ်သက်မှုတွေကို စောင့်ကြည့်ပြီး ကြီးလေးတဲ့ ပြစ်ဒဏ်ပေးဖို့ ရေးစွဲထားတဲ့ ဥပဒေ” လို့ LGBTQ အရေးလှုပ်ရှားတဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ဆိုပါတယ်။
ယာနယ်နဲ့ ယာရိုဆလာဗာ တို့ နှစ်ဦးစလုံးက ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေ ကြတဲ့ သူတွေ ဖြစ်ပြီး ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ ဒုတိယအကြီးဆုံးမြို့ စိန့်ပီတာစဘတ်မှာ သူတို့ ကလေးလေးကို ပြုစုပျိုးထောင်နေတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးလိင်တူချစ်သူ နှစ်ဦး ဖြစ်တဲ့ သူတို့စုံတွဲကတော့ လုံခြုံရေးအကြောင်းပြချက်နဲ့ သူတို့နာမည်ရဲ့ နောက်ဆုံစာလုံးတွေကို လျှို့ဝှက်ထားပါတယ်။
လက်ရှိဥပဒေ အရကတော့ “ကျမတို့တည်ရှိမှုက ကိုယ့်တိုင်းပြည် ကိုယ့်ပြည်နယ် မှာ တရားမဝင်ရုံမက ကျမတို့ ကလေးအတွက်ပါတရားမ၀င်ဘူး” လို့ ယာရိုဆလာဗာ က ပြောပါသေးတယ်။
သူတို့ နှစ်ဦးဟာ အာဏာပိုင်တွေရဲ့ စိစစ်မှုတွေကို ရှောင်ရှားဖို့ အမြဲတမ်းကို သတိထားနေရတယ်လို့လည်း ပြောတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒိယာဆိုလည်း သီးသီးသန့်သန့် ပုံစံနဲ့ သုံးရပြီး အများသူငါတွေ သုံးသလို လိုက်သုံးလို့ မရပါဘူး။ သူငယ်ချင်း အဖြစ်လက်ခံရင်လည်း ယုံရတဲ့ သူတွေကိုပဲ လက်ခံရပြီး သားဖြစ်သူကိုလည်း ပုဂ္ဂလိကသူငယ်တန်းကျောင်းကို ရှာထားရတယ်။ ဒါ့အပြင် ကျန်းမာရေးနဲ့ ပတ်သက်ရင်လည်း မိသားစုဆရာဝန်တစ်ဦး ကိုပဲ အားကိုးတာက သူတို့အတွက် အန္တရာယ်ပိုနည်းစေတယ်လို့ ပြောပြပါတယ်။
ဒီလို အခက်အခဲ အတားအဆီးတွေ တင်းကျမ်းပြည်နေလို့ LGBTQ တွေအတွက် တန်းတူအခွင့်အရေးရတဲ့ နိုင်တွေကို ပြောင်းရွေ့ ဖို့ရာကြပြန်တော့လည်း လုံလောက်တဲ့ငွေကြေးအရင်းအမြစ်တွေအပါအဝင် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ဖို့ ထင်သ လောက် မလွယ်တာမို့ ဒီနိုင်ငံကနေ အပြီးထွက်သွားဖို့ တွန့်ဆုတ်နေကြရတယ်လို့ သူတို့ လိင်တူဇနီးမောင်နှံက ညည်းတွားပါတယ်။
Photo Credit: Kremlin Press Service/Anadolu Agency/Getty Images
မော်စကိုအခြေစိုက်စာအုပ်ထုတ်ဝေသူ အက်ခ်စမို ကတော့ အခု ပြောနေတဲ့ ဥပဒေသစ် အတည်မပြုမီလေးကပဲ အမျိုးသားနှစ်ဦးကြား လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ တွေ ဖော်ပြထားတဲ့ စာအုပ်ထဲက တချို့ စာမျက်နှာတွေမှာ ကြိုတင်ဆင်ဆာဖြတ်ပြီး ကြိုကာကွယ်ခဲ့တယ်။။ စာအုပ်ထဲမှာ မင်အနက်တွေနဲ့တားပြီး ဖျက်ပစ်ခဲ့တယ် ဆိုပြီး အက်စ်ခမို ကရှင်းပြတယ်။
“ထုတ်ဝေသူက စာသားတွေကို မဖြတ်ဘဲ အနက်ရောင်နဲ့ အုပ်လိုက်ဖို့ပဲ ဆုံးဖြတ်တဲ့အတွက် ဝမ်းသာပါတယ်။ ခံစားချက်တွေ၊ ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့ ဆွဲဆောင်မှု၊ သူတို့ရဲ့လိင်စိတ်တွေကို သိခွင့်ရတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေရှိတဲ့ နေရာတွေမှာ အခုဆို အနက်ရောင်လိုင်းတွေ လွတ်နေတော့မှာပါ” လို့ စာရေးဆရာ မက်ခ်စ် ဖော့လ်ခ် က ပြောပါသေးတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ အောက်တိုဘာက ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ အဲဒိစာအုပ်ရဲ့ ဇာတ်လမ်းက ရုရှားနိုင်ငံက မတူညီတဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းထဲက လူငယ်နှစ်ဦးရဲ့“ချစ်ခြင်းမေတ္တာနှင့် ခင်မင်ရင်းနှီးမှု” အကြောင်းကို ရေးဖွဲ့ထားတာ ပါ။
နိုင်ငံထဲမှာ ထုတ်ဝေခဲ့ကြတဲ့ စာအုပ်တွေထဲမှာ LGBTQ တွေကိုဇာတ်ကောင်တင်ပြီး ရေးဖွဲ့ခဲ့တဲ့ ဝတ္ထုတွေက စာဖတ်ပရိသတ် အတော်များများကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့တာ တွေ့လိုက်ရအပြီး ရုရှားလွှတ်တော်အမတ်တွေ ကို တုန်လှုပ်ချောက်ချားစေခဲ့တယ်။
အထင်ရှားဆုံးနဲ့ လူပြောအများဆုံး ဖြစ်ရပ်တစ်ခုက ၂၀၂၁မှာ ရောင်းအားအကောင်းဆုံး “Summer in a Pioneer Tie” ဆိုတဲ့ ဝထ္ထုက ၁၉၈၀ ကာလတွေက ဆိုဗီယက်ခါခ့ဗ် လို့ခေါ်တဲ့ ယူကရိန်းက နွေရာသီစခန်းတစ်ခုမှာ ဆုံခဲ့ကြတဲ့အမျိုးသားနှစ်ဦးကြားမှာ ပေါက်ဖွားလာတဲ လိင်တူ အချစ်ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ် ဖြစ်ပြီး စာအုပ် ၂သိန်းကျော်နဲ့ အွန်လိုင်း ဖတ်ရှုသူ ၄သောင်းလောက် အထိ စံချိန်တင်ရောင်းချခဲ့ရတာ က စတယ် ပြောရမလားပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒိစာအုပ်ရဲ့ ဂယက်က ရုရှာအစိုးရ ခေါင်းဆောင်တွေကြားမှာ တော်တော်လေး လှိုင်းထန်ခဲ့တယ်။ အဲ့ဒိနောက်တော့ဥပဒေပြုသူတွေနဲ့အများပြည်သူဆိုင်ရာပုဂ္ဂိုလ်တွေကပြစ်တင်ဝေဖန်မှုတွေစလုပ်လာခဲ့ပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ LGBTQ ဆန့်ကျင်ရေး ဥပဒေတွေကို ပိုပြီး တင်းကျပ်ဖို့ ကိစ္စတွေ မော်စကို အစိုးရ အသိုင်းအဝန်းကြားမှာ ပိုပိုပြီး အသံထွက်လာခဲ့ပါတယ်။
Photo Credit:Alexander Belik
လိင်တူချစ်သူထားတဲ့ အမည်မဖော်ထားတဲ့ စာရေးဆရာ တစ်ယောက်က ” LGBTQ တွေရဲ့ အကြောင်းတွေကို မြှင့်တင်ပြီး ရေးပေးတဲ့ စာအုပ်တွေ ရေးတဲ့သူတစ်ယောက်အနေနဲ့၊ ဒါကို ကျွန်တော် အရမ်းစိုးရိမ်မိပါတယ်” လို့ စီအန်အန်ကို ပြောခဲ့တယ်။ သူက ရိုက်ခတ်လာမယ့် ဂယက်တွေကို ကြောက်လို့ သူ့နာမည်ကို မရေးခိုင်းပါဘူး။
စဖီးယား ဖောင်ဒေးရှင်း စည်းရုံးရေးပရိုဂရမ်ရဲ့ အကြီးအကဲ အလက်ဇန္ဒား ဘီလစ်ခ် က “အမုန်းလှိုင်းအသစ်တစ်ခုကို မျှော်လင့်ထားပါတယ်” လို့လည်း စီအန်အန် ကိုပြောခဲ့သလို “ဒီဥပဒေက လူထုကို အမုန်းပွားစေတဲ့ စကားတွေကို တိုးမြှင့်ပေးတယ်” လို့လည်း ထပ်ပြောပါသေးတယ်။
ဒီလို ကန်သတ်ချက်တွေနဲ့အတူ အမြင်မတူအငြင်းပွားတာတွေ ဖြစ်လာတာနဲ့အမျှ LGBTQ တွေရဲ့ လုံခြုံရေးက ပိုပိုပြီး စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်လာနေပြီလို့လည်း ဘီလစ်ခ်က ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ပြဌာန်းလိုက်တဲ့ ဥပဒေအသစ်ကို ဖျက်သိမ်းပေးဖို့အတွက် ဆက်ပြီး တိုက်ပွဲဝင်သွားမှာ ဖြစ်ပြီး အဲ့ဒိဥပဒေ နဲ့ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံရသူတွေကိုလည်း ပံ့ပိုးကူညီသွားမယ်လို့လည်း သူက ပြောဆိုပါသေးတယ်။
၂၀၁၃ ခုနှစ်က “လိင်တူချစ်သူများ” ဆိုင်ရာ ပထမဥပဒေ အတည်ပြုပြီးကတည်းက ရုရှားနိုင်ငံဟာ လိင်တူချစ်သူအသိုင်းအဝိုင်းအပေါ် ထပ်ခါတလဲလဲ နှိမ်နင်းတာတွေ လုပ်ခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ ချေချင်းညာတောင်ပိုင်းဒေသမှာ ဒါဇင်နှင့်ချီတဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အမျိုးသမီးတချို့ကို ထိန်းသိမ်းထားခဲ့ပြီး ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုတွေ ရှိခဲ့သလိုသေဆုံးမှုတချို့အတွက်လည်း ဖြစ်သင့်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးတာမျိုးတွေ တစ်ခါမှ လုပ်ခဲ့တာမျိုး မရှိခဲ့ပါဘူး။
ရုရှားအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ချိုးဖောက်ပြီး ယူကရိန်းကို မတရား ကျူးကျော်စစ်ဆင်နွဲ လိုက်တဲ့ နောက်ရုရှားလူ့အ ဖွဲ့အစည်းတွေအတွက် “ရိုးရာတန်ဖိုး” တွေကို စွန့်လွှတ်ရခြင်းက စိန်ခေါ်ချက် တစ်ခုဆိုပြီး ရုရှားသမ္မတပူတင်က ရှုမြင်သုံး သပ် ခဲ့ပါတယ်။
“ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ကျောင်းတွေမှာ ယိုယွင်းပျက်စီးခြင်းနဲ့ မျိုးသုဉ်းခြင်းဆီကို ဦးတည်စေတဲ့ ဖောက်ပြန်မှုတွေကို ကျနော်တို့ကလေးတွေ ရဲ့ ကျောင်းစတက်တဲ့ ဘဝအစအရွယ် အစောဆုံးကာလက စပြီး ကျနော်တို့ရဲ့ ကလေးတွေကို စည်းကမ်း ချမှတ်စေချင်ကြပါသလား” ဒီလိုမှမဟုတ် သူတို့အသိမှာ ကျား နဲ့ မ စတဲ့ လူမျိုးအပြင် အခြားမတူတဲ့ နောက်ထပ် ကျားမတချို့ရှိနေသေးပါလား ဆိုတဲ့ အယူအဆတွေကို သူတို့ရဲ့ ခေါင်းထဲကို တွန်းထည့်လိုပါသလား။ ဒါမျိုးကို ငါတို့တိုင်းပြည်နဲ့ ငါတို့သားသမီးတွေက လိုချင်တာလား။” ဆိုပြီး ကရင်မလင် မှာရှိတဲ့ ဂျော်ဂျီယပ်စကီခန်းမထဲမှာ သမ္မတ ပူတင်က ခုလို ပြောခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ဆက်ပြီး ပူတင်က “ဒါကို ကျနော်တို့အားလုံး လက်မခံနိုင်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့မှာ မတူညီတဲ့ အနာဂတ်တစ်ခုရှိပါတယ်” ဆိုပြီး ထပ်ဆင့်ပြောခဲ့ပြန်ပါတယ်။
တားမြစ်ထားတဲ့ ဥပဒေကို ချိုးဖောက်မိရင် ရုရှားနိုင်ငံသားတွေ အတွက်အသက်အရွယ်မရွေး လူတစ်ဦးချင်းစီအတွက် ဒဏ်ငွေ ဒေါ်လာ ၆,၄၀၀ အထိ နဲ့ နိုင်ငံခြားသားတွေအတွက်ကတော့ ဥပဒေကို ဖောက်ဖျက်ပါက ထောင်ဒဏ် ၁၅ ရက်အထိ ကျခံရနိုင်ပါတယ်။
LGBTQ ဆန့်ကျင်ရေးဥပဒေတွေကို ရုရှားသမ္မတပူတင်က ကျင့်သုံးနေတာဟာ ကရင်မလင်ဟာ အနောက်တိုင်းတန်ဖိုးတွေ ကို ဆန့်ကျင်နေပြီး ဖိနှိပ်တဲ့မူဝါဒရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပါ ဆိုပြီး အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ်က ခေတ်သစ်ရုရှားသမိုင်းပါမောက္ခ ဒန် ဟန်နလေ က ပြောပါတယ်။
“ရုရှားမှာရှိတဲ့ LGBTQ တွေအတွက် မကောင်းတဲ့ အကျိုးဆက်တွေက ကျယ်ပြန့်လာပြီးတကယ်ကို ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်ခံနေရ ရာကစ သူတို့တွေဟာ အများသူငါနေရာတွေမှာ မမြင်နိုင်တော့တဲ့ မြေအောက်လူသား အမျိုးအစားတွေ ဖြစ်လာပါတယ်။” လို့ ဟန်နလေ က ဆက်ပြောပါတယ်။
တချိုတွေကတော့ ဒီဥပဒေ သစ်က လက်ရှိဖြစ်ပျက်နေတဲ့ စစ်ပွဲကို ရုရှားပြည်သူတွေ အာရုံလွှဲသွားအောင်လို့ လုပ်တာလို့ ဆိုသူတွေလည်း အများအပြားရှိနေပြန်ပါတယ်။
လက်ရှိမှာတော့ အသစ်ပြဌာန်းလိုက်တဲ့ ဥပဒေသစ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး “ဒီ ဥပဒေကို လက်ခံကျင့်သုံးလိုက်တာဟာ ရုရှားမှာ သက်ဦးဆံပိုင်စနစ်တစ်ခု တည်ဆောက်ဖို့ ချလိုက်တဲ့ နောက်ထပ်အုတ်မြစ်တစ်ခု” လို့ ဝေဖန် ထောက်ပြနေတဲ့ အကြောင်း မျှဝေပေးလိုက်ပါတယ်။
Ref: By Anna Chernova and Sana Noor Haq, CNN
Published 12:05 AM EST, Sun December 11, 2022
Translated by Nicolas K
